Bu durum bana yirminci yüzyılın en büyük yazarlarından Francis Scott Key Fitzgerald'in 1922 yılında yayınlanan Benjamin Button'ın Tuhaf Hikayesi'ni hatırlatıyor. Button'u birçok kişi kitabından hatırlamasa dahi, yakın bir dönemde Brad Pitt'in Oscar Ödüllerine aday gösterilen sinema filminden bilir. Söz konusu baş kahraman Benjamin Button 86 yaşındaki yaşlı bir adam olarak doğar. Zaman Button için ters işler: doğumunda yaşlı bir bilge olarak doğan Button zamanla çocuklaşır.
Oysa, ne girişim ne de girişimcileri hayata bu şekilde başlarlar. Hatalar deneyime, deneyimler ise girişimcinin paha biçilmez bilgi sermayesine dönüşür. Her kim iş modelini ve hatalardan bilgi sermayesine olan döngüyü en hızlı şekilde oturtur ve sürekliliğini sağlarsa, tanıdığımız o firmalar haline gelirler.
Bu bakış açısıyla, aslında "girişimcilik" başlamak ve geliştirmektir. "Kurumsallık" ise o girişimin sürekliliğini sağlamaktır. Bugün istediğiniz milyar Lira'lık holdingi düşünün, araştırın, geçmişlerine dönün, hepsinin bir girişim olarak başladıklarını göreceksiniz. Yani girişimcilik ve kurumsallık, siyah beyaz bir kutuplaşmadan ziyade uzakdoğu felsefesindeki Yin ve Yang (1) gibi iç içedir. Birbirlerini tamamlar.
Girişimci kurumsallaşmalı ve bir süre sonra CEO gibi düşünebilmelidir (2). Aynı şekilde bir kurumun CEO'su da girişimci kıvraklığını ve doğallığını koruyabilmelidir.
Öyle ki, Fuat Ateş'in Gelecek 500 kitabında (3) da değişim ve adaptasyon hızının sürdürebilir başarı için esas olduğu gösteriliyor. Steven Johnson'un araştırmalarından yola çıkarak 20. yüzyılda yeni bir ürün ya da platformun bulunmasının 10 yıl, yayılması ise bir 10 yıl daha sürdüğü ve artık 1/1 Kuralı'nın damgasını vuracağı belirtiliyor. Yani artık birçok girişim 1 yılda geliştiriliyor ve 1 yılda yayılıyor. Bir girişimin bu kadar kısa sürede yayılabilmesi için kurumsallaşması ve değişim mühendisi olması şarttır.
Peki nasıl?
John P. Kotter yüzün üzerinde girişim ve firmayla gerçekleştirdiği çalışmalar sonucunda dönüşümü 8 adıma indirgemiştir (4):
1) İvedilik duygusu oluşturmak: Piyasa, rekabet gerçeklerini incelemek ve krizleri ya da büyük fırsatları tanımlamak.
2) Öncü değişim ekibi yaratmak: Değişim çabasını yönetebilecek güçte bir grup oluşturmak ve takım halinde çalışmaya yüreklendirmek.
3) Vizyon yaratmak: Değişim çabasını yönlendirecek vizyon yaratmak ve gerçekleştirmek için stratejiler geliştirmek.
4) Vizyonu iletmek: Yeni vizyon ve stratejileri iletmek için her türlü aracı kullanmak.
5) Vizyona göre hareket etme yetkisini vermek: Değişim önündeki engellerden kurtulmak, vizyona zarar veren yapıları değiştirmek ve risk üstlenmeyi cesaretlendirmek.
6) Kısa vadeli kazanımları planlamak ve oluşturmak: Performans artışlarını planlamak, artışları sağlamak ve katkısı olan çalışanları ödüllendirmek.
7) İyileştirmeleri pekiştirmek ve daha fazla değişim yaratmak: Vizyonu gerçekleştirebilecek kişileri işe almak, süreci yeni projeler ve değişim araçlarıyla yeniden güçlendirmek.
8) Yeni yaklaşımları kurumsallaştırmak: Yeni davranışların şirketin başarısıyla bağlantısını dile getirmek ve liderliğin gelişimini sağlayan araçlar geliştirmek.
Kısa sürede gelişim ve yayılım sağlayan başarılı bir iş modelini sürdürmek ancak aktif değişim stratejisiyle gerçekleşebilir.
Kalıcı mükemmel şirketler stratejileri ve uygulamalarıyla değişen dünyaya sürekli adapte olurken temel değerlerini ve amaçlarını korurlar. İşte o sihirli bileşim, "özünü koru, gelişmeyi teşvik et", budur. (5)
Bugün Facebook kurucu CEO'su Mark Zuckerberg'i terlikleriyle toplantıya giriyorken görebilir ya da Google Zürih ofisinde bir kattan diğerine çocuk gibi kaydırakla geçebilirsiniz. Özetle, girişimler kuruluş kültürünü korurken kurumsallaşabilirler.
Değişimi yönetmeyenlerse terliklerini sadece evde giyebilirler.
Ertuğrul Belen
Yazar - Girişimci
@ertugrulbelen
Kaynaklar:
(1) http://tr.wikipedia.org/wiki/Yin_ile_Yang
Yin ve Yang felsefesi, dünyada bugün varolan gelmiş geçmiş tüm bilgi kaynaklarının temelinde görünebilen, karşı kutupları ve bu kutupların birbiriyle olabilecek her türlü ilişkisini ortaya koymaya uğraşır. Kadim Çin'in yazılı en eski belgelerinden kabul edilen Yi Çing M.Ö. 2800 (Değişimler, Dönüşümler Kitabı) Yin ve Yang üzerine kurulmuştur.
(2) Inc., Karl Stark, http://www.inc.com/karl-and-bill/your-start-up-needs-some-structure.html
(3) Gelecek 500, Rauf Ateş, Inno Yayıncılık, Sayfa 50-51
(4) Değişim (On Change), HBR's 10 Must Reads, Optimist Kitap, Sayfa 7-8
(5) İyiden Mükemmel Şirkete, Jim Collins, Boyner Yayınları, Sayfa 229
Ertuğrul BELEN